دره کول خرسون دزفول - رزرو هتل داوینکو
دره ارواح، تنگه ارواح یا کول خرسون، دره ای شگفت انگیز و حیرت آور در استان خوزستان است که در ۳۵٫۵ کیلومتری شمال دزفول (۴۵ دقیقه) قرار دارد. این دره که در مسیر شهبون واقع شده، مسیر باریکی از میان دیواره های طبیعی بلند است.
دره کول خرسون دزفول
دره ارواح، تنگه ارواح یا کول خرسون، دره ای شگفت انگیز و حیرت آور در استان خوزستان است که در ۳۵٫۵ کیلومتری شمال دزفول (۴۵ دقیقه) قرار دارد. این دره که در مسیر شهبون واقع شده، مسیر باریکی از میان دیواره های طبیعی بلند است. چشمه های فراوانی از دره ارواح عبور می کنند و مسیر آن پوشیده از نیزار و درختان بید است.
بیشتر بخوانید: آشنایی با آبشار آب پری
دره ارواح به مختصات ۴۸۳۰۹۷۵ E و ۳۲۳۵۳۳۴ Nو ارتفاع حدود ۳۶۰ متر از سطح دریا قرار دارد و بخشی از رشته کوه های زاگرس به شمار می آید. فاصله این دره از اندیمشک، ۴۴ کیلومتر (۵۰ دقیقه) و از اهواز، ۱۸۹ کیلومتر (دو ساعت و ۴۵ دقیقه) است. دره ارواح از تهران ۶۸۰ کیلومتر فاصله دارد و برای رسیدن به آن از پایتخت باید حدود هشت ساعت رانندگی کنید.
آدرس: استان خوزستان، دزفول، کیلومتر ۲۸ جاده شهیون، مجاور روستای بیشه بزان
مسیر دسترسی دره ارواح
برای دسترسی به کول خرسون چند مسیر وجود دارد:
مسیر اول: دسترسی از روستای بیشه بزان در منطقه شهیون و از طریق جاده شهیون دزفول (سمت چپ جاده مجاور در روستای بیشه بزان) شروع می شود. بعد از آن که از روستای پاقلعه در منطقه شهیون عبور کردید، حدود یک ساعت و نیم پیاده روی در پیش دارید تا به کول خرسون برسید.
مسیر دوم: دسترسی از روستای پاقلعه در منطقه شهیون و از طریق جاده شهیون دزفول شروع می شود.
مسیر سوم: دسترسی از روستای اسلام آباد در منطقه چغامیش و از بلوار شهدای پلیس دزفول شروع می شود.
برای رسیدن به ورودی دره ارواح باید حداقل چهار کیلومتر پیاده روی کنید. مسیر پیاده روی گاهی در دامنه های پرشیب و مسیر نسبتا ناهموار قرار می گیرد و باید برای پیمایش آن آمادگی داشته باشید. این مسیر پوشیده از درختان کنار و نخل است. انبوه نیزارها، سدر، انگور، پسته وحشی، انجیر وحشی جلوه خاصی را به نمایش می گذارند.
بیشتر بخوانید: آشنایی با رودخانه قیر رامهرمز
چرا به این مکان دره ارواح گفته می شود؟
هنوز کسی حتی مردم محلی دقیقا نمی داند که چرا نام این پدیده طبیعی را کول خرسون گذاشته اند. کلمه «کول» در زبان محلی به معنی دره بسیار باریک و تنگ است؛ ولی درباره اضافه شدن کلمه خرسون، نظر قطعی وجود ندارد. ببعضی ها بر این باور هستند که در گذشته تعداد زیادی خرس در این منطقه زندگی می کردند که امروزه منقرض شدند و به همین خاطر است که خرسون در نام این دره دیده می شود.
درباره نامگذاری دره ارواح هیچ نظریه قطعی وجود ندارد. بعضی ها معتقد هستند که نامگذاری این دره به داستان های بومی و ترسناکی بر می گردد که در طول سال ها دهان به دهان نقل شده است. بعضی ها بر این باور هستند که عبور از این تنگه بسیار خطرناک است و افراد بسیاری در آن جان خود را از دست داده اند؛ انسان هایی که روح آن ها در کول خرسون سرگردان است.
پیمایش کول خرسون
نشانه دهانه کول خرسون، گیاه پر سیاوشان است؛ گیاهی که به محض دیدن آن، سختی های مسیر رسیدن به دهانه دره را فراموش می کنید. دره کول خرسون بیش از ۲۰۰ متر عمق دارد و دیواره های آن پوشیده از گیاهان است.
بستر دره کول خرسون پوشیده از شن، ماسه و سنگ ماسه ای است و هر چه جلوتر بروید دیواره ها بلندتر و فاصله میان آن ها کمتر می شود؛ تا جایی که دیگر نمی توان آسمان را دید. دره سرشار از آب باریکه هایی است که از دیواره های دره جاری هستند و در سال هایی که بارندگی وجود داشته باشد این آب باریکه ها به آبشار تبدیل می شوند. در میان دره کول خرسون نهری دائمی در بستر شنی و ماسه‌ای جریان دارد که از چشمه های درون دره سرچشمه می گیرد.
در مسیر پیمایش دره به یک دوراهی خواهید رسید. مسیر سمت راست را در پیش بگیرید تا پس از چهار ساعت پیمایش در میان آب و خشکی، صدای گذر آب رودخانه دز به گوش شما برسد و به شما بفهماند که پایان دره نزدیک است.
ابتدای کول خرسون تا انتهای آن در حدود ۱۰ کیلومتر است و در انتهای مسیر دره، سطح آب به حدی بالا می آید که باید در آن شنا کنید. در انتهای مسیر، رودخانه دز با دمای آب ۲۰- درجه سانتی گراد ظاهر می شود و صدای تند آب ها و گرداب های آن در فضا طنین می اندازد. از این نقطه به بعد، خطر سفر چند برابر می شود و پیشنهاد می کنیم که اگر شناگر حرفه ای با تجهیزات کامل نیستید، مسیر را ادامه ندهید.
جاذبه های مسیر کول خرسون
مسیر دسترسی به کول خرسون، مسیری مشکل است. مسیر خود را از روستای بیشه بزان در منطقه شهیون شروع کنید و بعد از عبور از روستای پاقلعه وارد مسیر پیاده روی شوید.
سد دز
در مسیر رسیدن به دره کول خرسون از کنار دریاچه سد دز عبور می کنید؛ دریاچه ای با آب شفاف که مکانی مناسب برای آبتنی، استراحت و تجدید قوا به شمار می آید.
سد دز یک سد بتنی برق آبی است که روی رودخانه دز در ٢٣ کیلومتری شمال اندیمشک احداث شده است. این سد ظرفیت آبیاری بیش از ۱۲۵ هزار هکتار از اراضی پایین دست را دارا است و نقش مهمی در کنترل سیلاب های بالا دست دارد. نیروگاه این سد دارای قدرت نصب ۵۲۰ مگاوات است. احداث این سد بزرگ در سال ۱۳۳۸ خورشیدی توسط ایتالیایی ها شروع و در سال ۱۳۴۱ خورشیدی تمام شد. دریاچه زیبایی که پشت سد دز شکل گرفته است، ۶۵ کیلومتر طول و حدود ۶۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و گنجایش نهایی آن ۳٫۳ میلیارد متر مکعب است. به این دریاچه، دریاچه شهیون می گویند.
سد دز با ارتفاع ۲۰۳ متر در زمان ساخت خود به عنوان یکی از مرتفع ترین سدهای جهان (ششمین سد جهان در زمان ساخت) شناخته می شد و در حال حاضر پنجاهمین سد بلند دنیا در بین سدهای ساخته شده و در دست ساخت است.
بیشتر بخوانید: آشنایی با دریاچه تخت سلیمان
قلعه شاداب
بعد از عبور از دریاچه سد دز به قبرستان قدیمی به نام قلعه شاداب می رسید. این قلعه با ۱۰ کیلومتر طول و ۴ کیلومتر عرض به عنوان یکی از بزرگترین قلعه های طبیعی ایران شناخته می شود. قلعه کاملا در داخل کوه کنده شده است و با دیگر قلعه هایی که تاکنون دیده اید، تفاوت بسیاری دارد. این قلعه به مراتب استحکام بیشتری از قلعه های ساخته شده به دست انسان دارد و برای دسترسی به آن باید مسیر مالرویی را طی کنید که دامداران منطقه برای رسیدن به چراگاه ها از آن استفاده می کنند.
دیواره های قلعه شاداب در دوره چهارم زمین شناسی در اثر ریزش یکپارچه و عمودی دیواره های بنا و فرسایش ناشی از طغیان رودخانه به وجود آمده اند. این قلعه تا اوایل دهه ۶۰ خورشیدی همچنان ساکنانی در منزلگاه های خود داشت. تاریخچه قلعه تاریخی شاداب را به دوره ساسانی نسبت می دهند. عده ای معتقد هستند که این قلعه در دوره حکومت ایلامیان ساکنانی داشته است.
اشکفت زرده
در مسیر کول خرسون کم کم دره اشکفت زرده را می بینید که بعضی ها به اشتباه آن را جزئی از کول خرسون می دانند. در این دره خرابه هایی از یک آسیاب قدیمی وجود دارد که احتمالا توسط طایفه بختیاری ساکن در این منطقه و در گذشته های دور استفاده می شده است.
پوشش گیاهی
در طول مسیر دره ارواح با پوشش گیاهی بسیار متنوع مثل درختان کنار، سدر، بادام کوهی و نخل رو به رو خواهید شد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با مثلث برمودای ایران
جاذبه های داخل کول خرسون
از لحظه ای که پای در کول خرسون بگذارید، دیواره های مرتفع و نزدیک به هم این تنگه به شما اجازه می دهند تا تنها بخش کوچکی از آسمان را ببینید. به تدریج که جلوتر می روید، فاصله بین دیواره های دره کمتر می شود و دیگر آسمان قابل مشاهده نخواهد بود. در کول خرسون سنگ ها و تنه درختانی دیده می شود که بر اثر سیلاب جا به جا شده و به داخل دره آورده شده اند. سر خود را بالا بگیرید و سنگ ها و درختانی را ببینید که به خاطر تنگی دره نتوانسته اند به داخل آن راه پیدا کنند و در میان دیواره ها بین زمین و آسمان گیر افتاده اند.
در کول خرسون صدای پرندگان در دالان دیواره ها می پیچد و آب روی زمین چکه می کند. فضای این دره بسیار وهم انگیز است.
یکی از شگفت انگیزترین ویژگی های کول خرسون، جوشیدن چند چشمه طبیعی از دیواره های دره است؛ چشمه هایی که بعد از ترکیب با آب ناشی از چشمه های زیرزمینی و رودخانه دز، در مسیر دره جریان پیدا می کنند و گاهی در زیر زمین سرازیر می شوند.
حوضچه گهر
حوضچه گهر یکی از زیباترین حوضچه ها در شهر دزفول است و مسیر دسترسی بسیار دشواری دارد؛ به همین خاطر تا به امروز افراد کمی موفق شده اند تا نزدیکی این حوضچه بروند. برای رسیدن به حوضچه گهر باید بعد از پیمایش کول خرسون، در منتهی الیه آن وارد یک دره غاری قوسی شکل شوید که شبیه به یک تونل است. این حوضچه در انتهای تونل قرار دارد. حوضچه گهر ۵۰ متر طول و سه متر عرض دارد و به رودخانه دز می رسد.
رودخانه دز
دره ارواح به رودخانه دز منتهی می شود؛ رودخانه ای که از زاگرس سرچشمه می گیرد و جوش و خروش بسیاری دارد.
گرداب مرگ
در این بخش منطقه ای بسیار خطرناک و نا امن به اسم چال کندی وجود دارد. در چال کندی، عمق رودخانه و شدت آب بسیار زیاد می شود و گردابی مرگ بار پدید می آید. قدرت این گرداب بسیار زیاد است و تا به حال جان بسیاری از گردشگران را گرفته است؛ به همین خاطر نام آن را گرداب مرگ گذاشته اند.
بیشتر بخوانید: آبشار شیطان کوه لاهیجان
بهترین زمان بازدید از دره ارواح
انتخاب زمان سفر مناسب برای بازدید از دره ارواح بسیار ضروری است و شما نمی توانید در هر زمان از سال به این دره بروید. اگر در فصل اشتباهی به دره ارواح سفر کنید، در سیلاب های منطقه گیر خواهید افتاد؛ سیلاب هایی که تا ارتفاع ۱۵ متری تنگه خرسون بالا می روند و باعث خفگی گردشگران می شوند.
قبل از سفر پیش بینی‌های آب و هوایی را بررسی کنید تا از نبود بارش باران در روزهای پیش رو مطمئن شوید. زمانی را برای سفر انتخاب کنید که چند روز قبل و چند روز آینده آن، هوای آفتابی اعلام شده است.
آب و هوای دره ارواح با محیط اطراف خود متفاوت است. بعضی افراد به اشتباه تصور می کنند که از آنجا که این منطقه در استانی با آب و هوای گرم واقع شده است، فصول سرد سال، زمان بهتری برای سفر هستند؛ در حالی که دمای کول خرسون همواره چند درجه از محیط اطراف خود کمتر است و دمای آن در تابستان نهایتا به ۲۰ درجه سانتی گراد می رسد.
زمان مناسب برای پیمایش کامل کول خرسون، اواسط خرداد ماه است؛ چون با پایان یافتن باران های بهاری و گرم شدن هوا خطرات کمتری شما را تهدید می کند و احتمال بروز سیلاب به حداقل می رسد. در این زمان از سال، هوا نه گرم و نه سرد است.
مهارت های لازم برای سفر به تنگه خرسون
عبور از دره ارواح بسیار خطرناک است و احتمال این وجود دارد که در مسیر دره جان خود را از دست دهید. گزارش شده است که گردشگران در حین عبور از دره ارواح هرگز به خانه باز نگشتند و حتی جسد آن ها پیدا نشد. پس اگر تخصص و مهارت کافی و آمادگی جسمانی کامل را ندارید از سفر به کول خرسون منصرف شوید و در این دره پای نگذارید.
برای حفظ جان خود حتما تجهیزات لازم ایمنی را به‌همراه داشته باشید. قبل از ورود به دهانه کول خرسون، کلاه ایمنی خود را سر کنید؛ چون در مسیر، امکان سقوط سنگ ها و تکه هایی از درختان روی سر شما وجود دارد؛ سنگ ها و درختانی که در میان تنگه گرفتار شده اند.
بعد از ورود به دره ارواح، دیواره های دره ارتفاعی بیش از ۲۰۰ متر پیدا می کنند و شما از دو طرف احاطه خواهید شد. هرچه که بیشتر جلو بروید، مسیر تنگ تر خواهد شد؛ تا جایی که فقط یک نفر می تواند از تنگه عبور کند. در بیشتر بخش های مسیر دره می توان دو طرف دیواره ها را بدون برگرداندن سر دید. پس اگر از محیط های بسته می ترسید، به دره ارواح سفر نکنید.
افرادی که به دره ارواح سفر می کنند، باید تجربه طبیعت گردی داشته باشند و اصول آن را به علاوه اصول کوهنوردی و شنای حرفه ای بدانند. آن ها باید تسلط کافی بر اصول کوهنوردی و شنا در شرایط سخت داشته باشند.
لوازم مورد نیاز برای سفر به دره ارواح
آب آشامیدنی، تلفن همراه، نقشه یاGPS ، کلاه ایمنی، کارت شناسایی، کرم ضدآفتاب، کفش اضافه، کفش کوهنوردی، کلاه آفتابگیر، عینک آفتابی، باتوم، لباس گرم، لباس اضافه، کیسه زباله، شارژر موبایل، کمک های اولیه، کوله پشتی، داروهای عمومی، بارانی و لباس ضدآب، میان وعده، وعده های غذایی، پاور بانک، دفترچه بیمه و کبریت یا فندک از جمله وسایلی هستند که در سفر به کول خرسون باید به همراه داشته باشید.
اگر قصد کمپینگ دارید آتش زنه، کیسه خواب، چادر مسافرتی، پتو و لوازم خواب، چراغ قوه، جعبه ابزار، هدلامپ، چاقو همه کاره، دمپایی و صندل را فراموش نکنید.
بیشتر بخوانید: بهترین جاهای دیدنی ژاپن
جاهای دیدنی اطراف دره ارواح
منطقه حفاظت شده چهل پا
منطقه چهل پا در شمال و شمال شرق شهر شهرستان اندیمشک در سال ۱۳۹۰ به عنوان منطقه حفاظت شده معرفی شد. این منطقه که به کوه تنگوان معروف است، ۱۶۷ هزار هکتار وسعت دارد.
منطقه حفاظت شده چهل پا یکی از زیستگاه های مهم بز کوهی در استان خوزستان به شمار می آید. این منطقه به صورت کلی، کوهستانی با دیواره های صخره ای بسیار بلند و دره های صخره ای و صعب العبور بسیار عمیق و گاهی غیر قابل دسترسی است که در دامنه های جنوبی به تپه ماهورهای کم ارتفاع منتهی می شود.
عمده پوشش گیاهی منطقه چهل پا به صورت مرتعی است؛ ولی تک درختان و درختچه هایی چون بادام کوهی، کنار، رملیک، جاز (بنگله)، انجیر، گز و پده به صورت پراکنده در منطقه دیده می شوند. از دیگر جانوران این منطقه می توان به پلنگ، گرگ، کفتار، روباه ،شغال، گربه وحشی، خرگوش، تشی، خدنگ، شنگ (سگ آبی)، خارپشت و انواع خفاش، کبک و تیهو، کبوتر چاهی، کمرکولی، بلدرچین و سهره طلایی اشاره کرد.
منطقه حفاظت شده چهل پا علاوه بر چشم اندازهای زیبا از ارتفاعات، چشم اندازهای زیبایی از سد و دریاچه سد دز دارد. به‌علاوه بخش شمالی منطقه (پلاژ)، امکانات مناسبی برای گردشگران دارد. در این منطقه دریاچه ای عمیق، امکان شنا، اسکی روی آب و ... را برای مسافران فراهم کرده است. گردشگران می توانند در ارتفاعات مشرف به دریاچه به کایت سواری و صخره نوردی بپردازند.
فاصله از کول خرسون: ۱۳ کیلومتر (۲۰ دقیقه)
آدرس: استان خوزستان، ۱۵ کیلومتری شهر اندیمشک
صوفی احمد
صوفی احمد یکی از بکرترین مناطق کوهستانی دزفول است که در بخش شهیون در دل درختان و کوه قرار دارد. مناظر کمیاب و دست نخورده و مجاورت با رود دز این منطقه را تبدیل به مکانی محبوب در میان گردشگران کرده اند. شنا، قایق سواری، دوچرخه سواری، ماهیگیری و چیدن انواع گیاهان دارویی مثل گزنه، بابونه، نخل، پنیرک، گل گاو زبان، زیتون، سدر، کلخونگ، مریم گلی و ده ها گیاه دیگر را در صوفی احمد از دست ندهید.
نام صوفی احمد در واقع به خاطر وجود بقعه ای به این نام در این منطقه است. صوفی احمد فردی دین دار و از سفیران امام رضا بود. امروزه بقعه سفید رنگ این مرد بزرگ در منطقه صوفی احمد یک جاذبه مهم تاریخی به شمار می آید.
فاصله از کول خرسون: ۳۵ کیلومتر (۴۰ دقیقه)
آدرس: استان خوزستان، دزفول، منطقه شیهون
دره توبیرون
دره توبیرون در بخش سردشت دزفول و ۲۰ کیلومتری این شهر قرار دارد. درباره وجه تسمیه نام این دره باید گفت که مردمان دزفول برای تب و گرما واژه «تو» را به کار می‌بر ند و «بیرون» به معنی بریدن است؛ «تو بیرون» یعنی مکانی که گرما را از تن و جان از بین می برد. گفته می شود که در گذشته برای کاهش درد و بیماری ها به دره توبیرون می رفتند و آب را مفید می دانستند.
دره توبیرون، دره ای خوش‌آب و هوا با هوای مطبوع است که شما را شگفت زده خواهد کرد. این دره کم عرض با دیواره های بلند و صخره ای با ارتفاعی که گاه تا ۱۰۰ متر می رسد. جیپ و آفرود سواری، پیاده روی، عکاسی و تماشای مناظر و کمپینگ از محبوب ترین فعالیت های گردشگری در این دره به شمار می آیند.
فاصله از کول خرسون: ۳۸ کیلومتر (۴۰ دقیقه)
آدرس: استان خوزستان، بخش سردشت دزفول، گاومیر
دستکندها یا کت های دزفول
در گویش دزفولی به دستکندها و حفره های غار مانندی که به صورت طبیعی یا توسط انسان ایجاد شده اند، کت گفته می شود. تعداد زیادی از این حفره ها در دیواره های سنگی حاشیه رودخانه دز و در طول مسیر رود وجود دارد که از بالای رودخانه دز در مناطقی مثل گلال، كوپيته، تالخانی و دووه قابل مشاهده هستند. این کت ها در واقع برای فرار از گرمای خوزستان در تابستان در جوار رود جاری و زلال دز طراحی شده بودند. دیواره کت ها ارتفاعی بین دو تا چهار متر دارند و سقف آن ها به وسیله سنگ های ریز و درشت که به شکل طبیعی زمین هستند، تزئین شده اند.
مسجد جامع دزفول
مسجد جامع دزفول بعد از پل قدیم دزفول، دومین اثر مهم تاریخی شهر دزفول به شمار می آید. این مسجد از لحاظ معماری و برخورداری از شبستان و ستون های سنگی از مساجد اولیه دوره اسلامی است و در قرن سوم هجری ساخته شده است. بنای مسجد برگرفته از اصول معماری کاخ ایوان کرخه است و شکل گیری کنونی آن (چهار ایوانی) به اواسط دوره صفویه (۱۰۵۰ هجری قمری) بر می گردد. مسجد جامع دزفول در قرون هفت تا دوازدهم هجری قمری توسعه یافته و مرمت شده است. دیوارهای مسجد بسیار قطور و دارای ستون سنگی و پوشش شبستان مسجد، گنبدی شکل و آجری است.
فاصله از کول خرسون: ۳۶ کیلومتر (۴۳ دقیقه)
آدرس: استان خوزستان، دزفول، خیابان امام خمینی شمالی
آبشار شوی
آبشار شوی یا آبشار تله زنگ، بزرگترین آبشار چشمه ای خاورمیانه در شهرستان دزفول در میان کوه های زاگرس است. این آبشار در سال ۱۳۹۳ به عنوان اولین اثر طبيعی استان خوزستان و سی و پنجمين اثر طبيعی كشور در فهرست میراث ملی و طبیعی کشور به ثبت رسید.
روستای شوی، روستایی سرسبز و زیبا است که در نزدیکی آبشار شوی واقع است. این روستا در مسیر آبشار قرار دارد و از ایستگاه تله زنگ به‌سمت آبشار پیش بروید به این روستای خوش آب‌وهوا خواهید رسید و می توانید در این محل استراحت کنید و به گشت و گذار بپردازید.
روستای شوی محل عبور کوهنوردان برای صعود به قله سالن کوه است. در کنار مناظر دلکش و تماشایی شوی، امامزاده پیرچل یکی از دیدنی های آن است که با گنبد سبز رنگ کوچک در میان درختان سبز نخل خودنمایی می کند. سمندر لرستانی یا امپراطور یکی از دوزیستان در حال انقراض است که فقط در طبیعت اطراف این روستا یافت می شود.
فاصله از کول خرسون: ۶۹ کیلومتر (2 ساعت)
آدرس: استان خوزستان، ۱۰۰ کیلومتری دزفول، دهستان شوی